رویکردی باستان شناسانه به بازشناسی مفاهیم کاربردی و معنوی عناصر معماری دوران اسلامی ایران بر پایه دیوان اشعار حافظ شیرازی

علم باستان شناسی در دهه های اخیر شاهد ظهور مکاتب نوینی همچون باستان شناسی روندگرا1 و پسا روندگرا2 بوده است. این مکاتب همواره کوشیده اند تا با بهره گیری از سایر علوم، باستان شناسی را از قالب سنّتی خود جدا ساخته و دستاوردهای جدید و متفاوتی از آن حاصل نمایند. یکی از این علوم میان رشته ای، ادبیّات می باشد. نیک می دانیم در تاریخ، فرهنگ و معماری ایران زمین ادبیّات نقش تأثیرگذار و قابل توجهی داشته است. به نظر می رسد، فارغ از بکارگیری کتیبه ها و کاشی های نفیس مزیّن به اشعار بزرگان ادب پارسی در معماری، از آنجایی که مفهوم اشعار در بردارنده تفکّرات و عقاید جامعه ای بوده که شاعر در آن می زیسته، می توان کاربرد های مادّی و معنوی عناصر معماری را در کلام این شاعران جستجو کرد. از اینرو، در پژوهش حاضر تلاش شده است تا برای نخستین بار با بهره گیری از مبانی نظری مکاتب نوین باستان شناسی و سایر علوم وابسته، مفاهیم کاربردی و معنوی عناصر معماری دوران اسلامی ایران در اشعار حافظ مورد توجه قرار گیرد. در این بین تمامی اصطلاحات تخصّصی معماری از دیوان اشعار حافظ استخراج گردیده و به گونه ای تفسیر شده اند تا در بردارنده مفاهیم کاربردی و معنوی عناصر معماری باشند.